İştip
İştip Bregalnitsa ve Otinya nehirlerinin kıyısında, Ovçepole, Koçana ve Lakaviçka vadileri arasında yerleşmiştir. Coğrafi konumu önemli trafik fonksiyona sahip olmasını sağlıyor ve etraf yerleşim yerleriyle trafikel açıdan iyiiletişim kurmuştur. İştipt’ten brçok karayolu geçmektedir, Köprülü, Kliseli ve Kumanova yolu yanısıra Koçana, Delçevo veBulgaristan’a giden yol ile Probiştip ve Kartova yol kolları ile Radoviş ve Ustrumca karayolunun Negotin ve Tikveş’e giden yol bölümü mevcuttur. Şehir içinden demir yolu hatı da geçiyor ve bu yoldan Köprülü ve Koçana bağlanıyor.
İştip çok eski yerleşim yeriolarak bilinmektedir. M.Ö. III. Asırdan beri bu yerleşim yerinden Astibo adıyla söz ediliyor. Bizans hakimiyeti altına geçmesiyle şehir Stipeon adıyla bilinmektedir, Slavların gelişiyle VI-VII y.y. günümüz adını kazanmıştır. 976 yılından 1014 yılına kadar Şehir-Kale olarak Samuil devleti kapsamnda yer alıyor. XIII ve XIV y.y.boyunca zanatçılık ve ticaretin gelişimi neticesinde, İştip önemli ölçüde ekonomi gelişim ve nüfus artışı kaydetmiştir.
XIV y.y ikinci yarısında Türk hakimiyeti altına düşüyor. XV y.y. Türklerin sömürgesiyle, İştip nüfusu artıyor ve etnik yapısı da değişiyor. Osmanlıların fethinden Austurya-Türk savaşlarına kadar dönem içerisinde İştip Ovçe Pole bölgesinin en önemli ticari ve zanaatçılar yeridir. Oysa, XVII ve XVIII y.y. boyunca şehrin nüfusu tekrar artıyor ve burada Makedon ahalisi çoğunlukla artış kaydediyor. XVIII y.y.’da İştip kilise merkezine bürünüyor.
Elverişli trafik konumu sebebiyle, güvenilir yolları, gelişmiş zanaatçılık ve tarım ve yakın çevrede daha büyük şehir merkezinin bulunmaması nedeniyle, XIX y.y. İştip yoğun sanayi ve kentsel gelişim kaydediyor. Vardar demir yolunun inşa edilmesiyle şehrin sanayi gelişimi ivme kazanmıştır.
İsar, ünlü İştip Kalesi, şehrin üzerine yükselmektedir. Kalenin tamamı, aynı izohipste yaklaşık 350 metre kuzey-güney istikametinde, alan konfigürasyonunu izleyen duvarla çevrilidir. Batı ve doğu tarafları arasında yükseklik farklılığı 10 – 15 metredir.
Kale Bregalnitsa ve Otinye nehirleri arasında, nehirlerin üzerinde yaklaşık 150 metre relativ yüksekliktede yerleştirilmiştir. Kaleyle ilgili net bilgiler kayıtlanmamıştır. Tahminen Roma Döneminden (II-VI asır)kaynaklanıyor. Çar Samuil’in Bizanslılarla askeri çatışmalarında 1014 yılında Kale fethedilmiştir. Günümüz yapının Sırpların girişiyle 1328 yılı XIV asırdan kaynaklandığı tahmin ediliyor, oysa çok yakında 1385 yılında Türkler tarafından fethedilmiş ve uzun dönem kullanılmıştır.
İsar Kalesi iki bölümden oluşuyor. Biri 106x20 metre boyutlu köşk, ikincisi 250x50 metre boyutlu iktisadi alandır. Kalenin iki tarafında kapılar vardır. XVII y.y’dan bu yana Kale kullanılmıyor. Günümüzde Kalenin tadilatı ve onarımı için önlemler alınıyor.
İsar’da günümüzde görünen Kale XIV y.y.’dan kaynaklanıyor-Duvarları plaka misaliçok yoğun harçla inşa edilmiştir ve 1,3 metre geniştirler. Sadece belli partiler daha ağırdır.
Bargala
Bregalnitsa akıntısı boyunca muhtemel
Daha önemli Makedonya geç antik şehirlerden biri olan Bargala İştip’in 20 kilometre kuzey doğusunda bulunuyor. IV ve VI y.y. ait şehir, duvar ve kulelerle sarılı kuledir ve görkemli girişleri va kapıları vardır. İki metreden çok kalın duvarlarıyla Romalılar tarafınca askeri kamp olarak inşa edilmiştir. Ardından vatandaş yerleşim yerine dönüşmüş ve Bregalnitsa bölgsinin erken hristiyan başpiskoposluk merkezi konumuna ulaşmış. V asırda, özellikle Justiniyan I. Döneminde, Bargala zirveye ulaşmış oysa VI asron sonlarına doğru Avar ve Slav fetihlerinde bir kaç kez tahribata uğradı. Orta çağda Bargala’da yeniyerleşim yeri oluşturulmuş.
Bölgede zengin arkeolojik kazılar bulunmaktadır. Özellikle IV y.y. sonlarına doğru inşa edilen Bazilikanın zemin tabanı dikat çekicidir, en güzel olarak, beyaz ve gri fayans döşemeli, presbiteryen döşemesi ayırt edilmektedir. Su rezervi ve iki banyo ( geç antik büyük ve küçük banyo) iyi korunmuş bireysel alanlı ve aralarında fonksiyonel bağlantılı bileşik obje teşkil etmektedir. Bargala’da iktisadi ve konut inşaatları keşfedilmiştir.
Günümüzde Bargala’da bazilika,su rezervi, etkileyici kapı ve şehir altyapısının büyük bölümü görünebilir. Şehrin savunma duvarı ve ana kapı bütünüyle korunmuştur. Bütün bölgenin sadece küçük bir bölümü araştırılmıştır,çğnkü bölgenin tamamı yaklaşık beş hektarlık alana sahiptir.
