Makedonya Cumhuriyeti topraklarında tarih öncesi, Antik dönemi,Roma dönemi, Orta ve Yeni çağda yaşanan tarihi gelişmeler seyrinde maddi ve manevi kültürün İZLERİ SİLİNMEZDİR. Günümüzde, Makedonya Cumhuriyeti maddi, manevi ve kültür değerleriyle zengindir, bunlar çok sayıda kültür-tarih anıtları, etnografya unsurları, amiental bütünler, şehir semtleri, müzeler, galeriler, anıt-koleksiyonlar, gastronomi ve gösteri türistik değerlerle yansımaktadır.
8.000 yil üzerinden insan varliğinin izleri
Makedonya alanında en eski insan etkinliği izleri, daha eski taş devrinden-paleolitetten kaynaklanıyor. Tarih öncesinin gerçek başlangıçları yeni çağdan yaklaşık 6.000 yıl öncesinde, Orta Bregalnitsa ve Ovçe Pole’de Vardar etrafında ve Pelagonya’da başlıyor. Binyıllık dönemler boyunca Makedonyamaddi ve manevi kültür açısından önemli ve zengin medeni gelişim kaydediyor.
Arkeolojik yerler
Makedonya’da 4.500’ün üzerinde arkeolojik yerler kaydedilmiştir. Üsküp yöresinde Skupi ve Üsküp Kalesi, ardından da Trebenişta, St. Erazmo, Ohri Kalesi, Ohri-Struga vadisinde Oktisi köyünde erken Hristiyan Bazilikası, Pelagonya’da Herakleya Linkestis ve Marko Kuleleri, Gradsko yakınlığında Stobi, İştip’te İsar ve Bargala, Ustrumca Kalesi, Vinitsa Kalesi, Koçana’da Morodvis, Gevgeli-Valandova vadisinde Marvintsi ve Gevgeliski Rid ve diğerlerinin özel önemi vardır.
Kaleler, Kuleler ve Köprüler-Makedonya’da çok sayıda kale, Kule ve Köprüler inşa edilmiştir ve bütün bunlar bu toprakların hayatı ve kültürüne tanıklık ederler. Bunlardan Ohri’de Samuil Kalesi, Pirlepe’de Marko Kuleleri, Ustrumca’da Çar Kuleleri, Üsküp’te Taş Köprüsü ve Üsküp Kalesi, Kratova’da orta çağ kuleleri ve köprüler bunlardan biridirler. Stobi Psalm (İlahi) Evi - Erken Hristiyan Kilise asilzadelerinin rezidansı, baş salonu geometrik süsler ve kuşlarla lüks mozaiklerle döşenmiştir.
Din
Makedonya’da Doğu ve Batı medeniyetleri iç içedir. Çoğu şehirlerde hem cami hem de kiliselere rastlamak doğaldır. Ahalinin büyük bölümü Ortodoks Hristiyan dini mensubudur (65%). İkinci sırada İslam dini mesupları düşer (33%). Kalan ahalinin bir bölümü katolik, protestant, atesit ve diğer dinlere mensuptur. Erken Hristiyan döneminden korunan en eski fresk eserleri Stobi arkeolojik kazı yerinde Piskoposluk bazilikasında bulunuyor. St.Sofiya freskleri, Ohribaşpiskoposluğun katedrali XI y.y. döneminde bütün Bizans’tan korunan en iyi fresklerdir. Makedon sanatının gelişimi XIII. Ve XIV y.y. başlangısında en belirgindir, o dönem ünlü oymacılar Mihail ve Evtihiy çalışmaktadırlar, yeni ağaç oyma kanunlarında çığır açanlar. 1295 yılındaPresveta Bogoroditsa Perivlepta Ohri tapınağını resmetemeye başladıklarında, Makedonya fresk sanatında yeni yaklaşım tarzı başlıyor.
Mimari
Antik mimariden sonra, Bizans döneminde yoğun inşaat etkinliği gözleniyor ve bu dönemde İstanbul’da Aya Sofya’nın inşaatı Ortodoks kilise hükmü altında ki yerlerde kriterileri oturttu. Osmanlı İmparatorluğu döneminde İslam mimarisinin hakim etkisi vardı ve buna o dönem inşa edilen yaılar tanıklık eder: Türk hamamları, camiler, tekkeler, bezistanlar, çarşılar. Kentsel mimarinin en güzel örnekleri XIXve XX y.y. yapılarıdır. Kruşevo ve Kratovo o dönem şehir mimarisini koruyan,büyük ölçüde komple kentsel bütün oluşturuyorlar, Manastır ve Üsküp’ün büyük bölümü ve Ohri’nin eski bölümü. XX y.y.’da makedonya çağdaş mimaride son gelişme ve tarzları takip etmektedir. St.Yovan’ın başının kesilmesi – Üsküp’te St. Spas ikonostasından detay. Plaoşnik’te Aziz Kliment ve Panteleymon kilisesi tahmini görünüşe dayanarak eski kilisenin temellerinde inşa edilmiştir, örnek olarak Ohri kiliseleri ve çevredeki benzel kronolojik mensubiyetler nazari dikate alınarak yapılmıştır. Kalkandelen Alaca camisinin İç bölüm zengin dekorasyondan fragman, cami 1495 yılında inşa edilmiş, 1785 yılında yenilenmiştir.
Camiler
Makedonya’da yaklaşık 600 cami var, en tanınmışları XV ve XVI asıra ait olanlardır. Yahya Paşa, İsa bey, Mustafa Paşa ve Sultan Murat camileri Üskğp’te bulunuyor. Alaca camisi ve Saat camisi kalkandelen’de, İsak camisi, Haydar Kadi paşa ve Yeni cami Manastır’da, Çarşı Cami Pirlkepe’de, Saat Camisi Gostivar’da, Ohri’de ise Hayati Baba Tekesş ve Ali paşa camisi bulunuyor. Hepsinin genellikle kare tabanı ve verandası var, kubbe veya ahşap konstruksiyonla örtülüdür ve Türk Osmanlı okul şeklini temsil ederler. Taş ve tuğladan inşa edilmiştir ve horizontal sıralarda yerleştirildiklerinden ön cepheleri resmedilmş gibidir. Camileri en yüksek Türk idarecileri (paşalar ve beyler) inşa ediyormuş.