Pirlepe, büyük Pelagonya vadisinin bölümü olan Pirlepe ovasının doğusunda bulunuyor. Kuzeyde Marko Kuleleri ve güneyde Seleçka Dağı arasında bulunuyor. Uygun coğrafi ve trafik konumu vardır. Pirlepede birçok yol kesişiyor, bu yollar vasıtasıyla Makedonya Cumhuriyeti’nin batı kesimi Povardarye ve Doğu Makedonya ile iletişim içerisindedir, bu arada şehir içinden Manastır ve Köprülü ile Üsküp’ü bağlayan demir yolu hatı var.
Müstahkem şehir ve önemli askeri mevki olarak ta Samoil döneminden anılmaktadır. XI y.y. başlangıcında (1018 yılı) Bizans İmparatoru Basil II şehre Prilapon ismini veriyor. Şehir Prilapos ve Prilepon olarak adlandırılmıştır.
1366 yılında Duşan’ın Semt papazı Volkaşin’in başkenti olmuştur.Ölümünden sonra Maritsa savaşı ardından şehir yönetimi oğlu Kral Marko’nun idaresi altına geçmiştir. Şehrin kuzeyinde Varoş üstünde ki Kaleler onun adıyla adlandırılmıştır.
Pirlepe 1394 yılından sonra Osmanlı İmparatorluğunun hakimiyeti altına düşer. Türkler, hristiyan ahaliyle karışmak istemediklerinden, Manastır yolunda günümüz Pirlepe yerinde, yeni şehir kurmuşlar. Orta Çağ Pirlepe’si düşüş yaşıyor ve günümüz Varoş yerleşim yerine dönüşüyor. Günümüzde ise Pirlepe ve Varoş tek yerleşim yerinde birleştirilmiştir.
Türk iktidarı sırasında, Pirlepe sıkça gelişmiş çarşısı olan yer olarak anılmaktadır, XIX y.y. orada büyük panayır düzenleniyormuş ve Balkan Yarımadasının büyük bir bölümünde biliniyormuş.
İkinci Dünya Savaşından sonra şehirde yoğun gelişme seyredilmektedir. Yeni idari-siyasi , ekonomi, kültür-eğitim ve diğer fonksiyonuyla Pirlepe etraf köyler için güçlü sanayi merkezi oluşturuyormuş.
İkinci Dünya Savaşı sonrasında Pirlepe’de nüfus sayısı gittikçe artmaktadır (1948 yılında 24.816 kişiden 1961 yılında nüfusu 39.611 kişiye yükselmiş. 1981 yılında 63.639 nüfusu olan şehir 2002 yılında 70.000 kişilik nüfusa sahiptir ).
Pirlepe %’in üzerinde katılımla ülkenin en çok gelişmiş tütün üretici merkezini oluşturuyor. Pirlepe ve Pirlepe yöresi gelişmiş mermer kullanım ve farklı mermer ürünlerinin imalatıyla bilinmektedir. Burada metal, gıda, elektrik ve tekstil sanayisi de yaygındır.
Marko Kuleleri
Kale Balkanların en güçlüve en çok fethedilen beş kale arasında yer alıyor
Kale Pirlepe yakınlığında, Babuna Dağı kolunda M.Ö. IV y.y.’dan yeni çağ XIV y.y.’a kadar oluşmuş ve gelişmiştir. Antik dönemde Pelagoni vadisinden önemli trafik yolları geçiyordu ve Adriyatik Denizini Ege Deniziyle bağlıyordu. Via Militaris’in (Singidunum-Constantinopolis) bir bölümü Pirlepe’den geçiyordu ve devamında Via Egnatia’ya (Durachium-Amfipolis) bağlanıyordu.
Kral Marko müstahkem mevki temsil ediyordu ve kale sayesinde, orta çağ Pirlepe hakim savunma sistemiyle Balkanlar’da tanınıyordu.
Marko Kuleleri orta çağ şehri 1953 yılında kültür anıtı ilan edildi ve günümüzde şehrin sembolünü oluşturuyor. Marko Kuleleri altında St. Arhangel Mihail manastırı bulunuyor.
St. Blagoveştenie (Hz. Meryem’ e haberin ulaşması) Kilisesi
Kilise Pirlepe esnafı ve tüccarlarının maddi desteğiyle üç yarı yuvarlak eksenli ve galerili üç nefli bazilika olarak inşa edilmiştir. Fresklerden merkezi batı girişinde yer alan Hz. İsa adil Yargıç ve altı havarisi ayırt ediliyor, ardından da aziz Görgi, aziz Nikola,aziz Kiril ve aziz Metodiy freskleriayırt edilmektedir.
Kilisenin muhteşem ikonostasisi va 17 metre uzundur ve bitkisel ve hayvansal unsurlu motifler içermektedir. Ünlü Makedon oymacısı Petre Filipovski-Garkata’nın damatı Dimitrie Stanişev’in eseridir. O başpiskopos’un koltuğunu, Risto Damyanoviç’e ait onursal koltuğu ve minberide yapmıştır.
St. Arhangel Mihail Manastırı Varoş (XII y.y.)
Manastırda 996 yılından Slav yazısı bulunuyor ve Makedonya’da bulunan ikinci en eski kiril alfabesiyle yazılı metini oluşturuyor Manastır XII y.y.’dan kaynaklanıyor ve başrahip simaları, hükümdarlar portreleri ve vaftiz yeri ile diyakozları konu eden fresklerden kalıntılar bulunuyor. Kurucu rahip Yovan’ın portresi de korunmuştur. Manastır konakları , O dönem Makedon inşaat mimarisinin yansıması olarak, XIX y.y. inşa edilmiştir. Kiril alfabeli Slav yazısı 996 yılından olmakla en eski yazılardan ikincisini teşkil ediyor. En eski Kiril alfabesiyle yazılı metin, Çar Samoil’in ebeveyinlerinin mezar taşında, Prespe’de 993 yılında bulunmuştur. Manastır kilisesi tek orta bölümlü, açık geçidi ve çan kulesi vardır. Manastırın avlusunda kaynak var, halk arasında şifalı su olarak bilinmektedir ve özelikle Paskalya yortusundan sonra ilk Cuma günü kutlanan Doğu Cuma bayramında (Balıkli)ziyaret edilmektedir. Manastırda günümüzde etkin keşiş hayatı yaşanmaktadır.
Treskavets (XIII y.y.)
Manastırın girişinde ki levhada XIII asırda inşa edildiği yazılıdır. Çoğu kez yıkılmış ve yeniden inşa edilmiştir ve en son XIV y.y. yenilenmiştir. Pirlepe’nin on kilometre uzaklığında Zlatıvrv altında yerleştirilmiştir. Kilise tek orta bölümlü ve merkez kubbesi vardır, mihrap ekseni üç yanlıdır. Güney ve kuzey tarafında ibadet odaları, batı tarafında ise kilise avlusunda iki kubbeli kale var. Freskler XIV ve XV y.y. aittir. Çok sayıda kutsallıklar ve dini ayin ve incil konuları temsil edilmiştir. Geçen asırda manastır kültür-tarihi anıt teşkil ediyordu, günümüzde ise mekanda keşiş manevi hayat yaşanmaktadır.
Manastıra, kaya ve çimenlerden geçen dağ patikasıyla ulaşılmaktadır ve türist ile dağcılara büyük teşfik oluşturmaktadır.
Manastır St. Preobrajenie Zırze (XIV y.y.)
Her taraftan meşe ağacı ormanıyla çevrili olan ve düzlüğe açık bakışı olan Zırze köyünde ki Manastır Pelagonya’nın kuzey bölümünd deniz seviyesi 1.000 metre yükseklikte, Dautitsa eteklerinde bulunmaktadır. Pirlepe’den yaklaşık 30 kilometre mesafededir. Önceleri günümüzde sahip olduğu yerden çok daha büyük, 7.000 m2 alanı kapsıyordu. Manastır külliyesini St. Preobrajenie kilisesi (külliyenin en eski bölümü, büyük ihtimal XIV asırdan kaynaklanıyor), XVII y.y. St. Petar ve Pavle Tapınağı, rahipler konakları, ekonomi ve diğer yardımcı binalar. Freskler XIV ve XVI y.y. aittir, XIX y.y. duvar resimleri, daha zayıf kalitede olsa dahi halk kıyafetiyle giyili çoban portresi ayırt edilmektedir. Döneminde şöhret kazandığı ismi – çoban kilisesi buradan kaynaklanıyor. En yeni arkeolojik araştırmalara göre, Zırze’de manastır hayatı IX y.y. başlamıştır. Külliyede O dönemden kalma kaya parçasında kazılı inziva hücrelerinden ibaret keşiş semti bulunmuştur.
Click here for Prilep city tours