Gostivar

Gostivar Batı Makedonya’da  Yukarı Polog’da bulunan kenttir. Vardar nehrinin sol tarafında uzanıyor veÜsküp-Kalkandelen-Gostivar-Ohri yolu yakınlığında bulunuyor. Şehir içinden demiryolu geçiyor vedemir yolu ile Üsküp, Kalkandelen ve Kırçovabağlanmaktadır.

Gostivar şehri hakkında ilk kez Çar Duşan’ın buyruğunda XIV y.y. da küçük köy  yerleşim yeri olarak söz ediliyor. Bu yerleşim yeri için XIV y.y. dan XVII y.y. a kadar çok az şey bilinmektedir, Avusturya-Macaristan- Türk savaşları sırasında ve sonrasında da buyerleşim yerinin konumu aynı kalıyor.

Şehir olarak ilk kez XVIII y.y.’ın ellili yıllarında anılmaktadır. O dönemde Gostivar’da hayvan Pazar günü mevcuttu ve Gostivar çarşısı da kurulmaya başlamıştır.  Bundan öncesinde etraf yerlerin sakinleri hayvanları Kalkandelen, Kırçova ve Debre’de satıyorlardı, oysa o yerler daha uzaktı ve oraya giden yollar da pek güvenli değildi. Pazar gününün oturtulmasıyla, bu yer genel sanayi gelişime adım atmıştır. Gostivar çarşısı XIX y.y.’ın ikinci yarısında Kalkandelen ve Köprülü zanaatçıları tarafınca kuruldu. Kalkandelen kazasıyla daha kolay idare edebilmek için XIX y.y.’ın sonlarına doğru Türk hakimiyeti tarafınca Gostivar’da müdürlük kurulmuştur. Bu şekilde Gostivar idari şehir statüsünü kazanıyor. 

Gostivar sakinlerinin şehrin ismini nasıl aldığına bağlı birçok anlatım verziyonu var. Oysa tüm anlatımlar misafirlik, konuk toplanma yeri, lokantalar, toplanmalar kelimeleriyle bağlantılıdır ve dolayısıyla misafir perver şehir anlamını taşıyan misafirler şehri adını dahası Gostivar ismini almıştır.

Gostivar’ın balkan savaşından önce 3.735 nüfusu vardı, Birinci Dünya Savaşından önce ise nüfusu yaklaşık 4.500 kişiydi.  İkinci Dünya savaşından sonra en büyük nüfus artışı ve sanayi gelişim kaydediyor, öyle ki 1948 yılında yaklaşık 8000 nüfusu varken 2002 yılında nüfusu 35.000 kişiye ulaştı. Makedonya şehirlerinin çoğunluğunda olduğu gibi Gostivar’da da yoğun  bir şekilde nüfus artışı 1961 yılı sonrasında gözleniyor ve iki misli nüfus artışı kaydedilmiştir.

Günümüzde Gostivar çağdaş şehir  yerleşim yeridir, gelişmiş ikincil ve üçüncü dereceli iş sektörlerine sahiptir ve Kalkandelen’e doğru sınırlı  bölgede idari, ekonomi, kültür-eğitim ve sağlık merkezini oluşturuyor , Polog’da daha büyük merkeze sahip şehir yerleşim yerini teşkil ediyor. Diğer yandan da Gostivar’a doğru Güneybatıdan bütün dağ bölgesi gravitasyonu dahası Mavrova bölgesi ve etraf doksan köy yerleşim yeri bulunmaktadır.

Vrutok

Vrutok, Makedonya’nın en büyük nehrin kaynağıdır, Gostivar sakinleri bölgeyi ziyaret edenlere mutlaka vardar nehri kaynağını görmelerini tavsiye etmektedirler. Vrutok köyü Yukarı Polog bölgesinde, Gostivar’ın yaklaşık on kilometre güney batısında bulunuyor. Kaynağın su kapasitesi saniyede birkaç küm metre olmakla Makedonya’da daha büyük kaynaklardan biridir. Köyün önünde 150 MW güç kapasitesine sahip  HES Vrutok bulunuyor.

Gönovitsa mağarası (Güzeli)

Mağara derinliğinde nadir şelale

Gönovitsa mağarası Yukarı Gönovitsa köyu yakınlığında, Gostivar yöresine ait   Lakavitsa nehir kaynağı bölümünde bulunmaktadır.  Yaklaşık 1.000 metrekik uzunluğuyla karakteristik mağara sistemini oluşturuyor. Giriş bölümü genelde birkaç yüzmetre uzunluğunda kuru mağara kanalından ibarettir ve ardından sualtı mağara nehrine rastlanmaktadır, bahis konusu nehir mağaranın daha büyük kısmında akmaktadır.  Sonuna doğru, mağarann yeraltı derinliklerinde, muazzam sualtı şelale bulunmaktadır ve dünya genelinde eşi olmayan güzide yerdir. Büyük sular taştığında, nehir mağaranın ana girişinden de akmaktadır. O durumlarda ziyaretçiler suyu aşma konusunda zorluklar yaşamaktadırlar.

Menada (Baküs Perisi)

Kalkandelen Menadası (Baküs Perisi) küçük bronz heykeldir ve 1932 yılında Agribian kabilesinin kraliyet mezarlığında bulunmuştur. Şarap , yeni bitki örtüsü ve baharın gelişi Tanrısı  Dionisos  uğruna  yapılan en büyük  İyonyalılara ait törenlere katılan dansöz simasını içeriyor.

Ritüellerde kullanılan 9 sm yüksekliğinde ve 4 sm genişliğinde, şarabı suyla karıştırmak için geniş bronz süslü karavananın elliğinde süs olarak yerleştirilen kalay kapsamlı heykel. Tarz özelliklerine göre bu çalışma günümüz güney İtalya’nın Tirint bölgesinden bir Yunan ustanın eseridir.

Kalkandelen’de Belezova çeşme yakınlığında bulunmuştur. VI y.y. aittir  ve Polog bölgesinde bulunan en eski arkeolojik buluş sayılmakadır. Üsküp’te bulunan Makedonya Müzesinde yer alıyor. Makedonya’da bu tür Menada heykelinin sadece iki nüshası bulunmuştur ve ilki Üsküp yöresinde Jdanets mezarlığında bulunmuştur.

Şar Dağı Kupası

Şar Dağında Popova Şapka kayak merkezinde her yıl Şar dağı Kupası spor kayak etkinliği düzenleniyor, Bu etkinliğe çok sayıda yabancı kayakçı katılıyor. İlk kez 1947 yılında düzenlendi ve Balkanlarda en eski uluslararası kayak yarışmasını teşkil ediyor. 1954 yılında  FIS B yarışmalarının bir bölümünü oluşturuyor ve 1969 yılından 1986 yılına kadar Avrupa kayak kupasın kapsamında düzenlenen yarışmaydı.

Bu konumunu 1986 yılında kaybetti, oysa 1999 yılında tekrar Avrupa kupası  için aday oldu. Parasal ödül yanında, birinciliği kazanan kayakçı dağın sembolü olan Şarplaninets köpeği ve kupa maskoto hediye alıyor. Kupa Makedonya Cumhuriyeti cumhurbaşkanı himayesinde düzenleniyor.