DEBRE
Merkez, XIX y.y. ikinci bölümünde sancak merkezine dönüştü. XIX y.y sonlarına doğru 12.000 nüfusu vardı. 1900 yılında 15.000 nüfusa sahip olan Debre’de farklı milli mensubiyetine bağlı ahali yaşıyordu. Balkan Savaşının başlangıcından önce şehirde yaklaşık 18.000 ahali yaşıyormuş. Balkan Savaşları, Birinci Dünya Savaşı sonrasında ve İki Dünya savaşı arasında müslüman ahalinin büyük bir bölümü Türkiye Cumhuriyetine göç etmiş ve belirgin bir şekilde nüfus sayısında düşüş kaydedilmiştir. İkinci Dünya Savaşından sonra Debre nüfusunda süregenli artış kaydediliyor ve iktisadi açıdan da gelişmeye başlıyor.
1948 yılından 1994 yılına kadar devamlı nüfus sayısında artış kaydediliyor ve en büyük nüfus artışı 1971 -1981 döneminde gözlendi, bu gelişme köyden şehre göç ve ahalinin doğal artışından kaynaklanıyor. Günümüzde Debre şehrinin nüfusu 15.000 olmakla çevresinde fonksionel merkez rölü taşıyor, zayıf gelişmiş ikincil meşgaleler de var.
Debre Kaplıcaları (Kosovrasti ve Banyişte)
Kosovrasti kaplıcası Kırçin dağı eteklerindeDebre yakınlığında radika nehri etrafında bulunuyor. Kaynağın kapasitesi yaklaşık 60 l/saniyedir. Su sıcaklığı 48°C ‘dir ve tedaviye ve bilim amaçlarına (fotografi için) uygun kükürt bakteri ve su yosunu ile yüksek radiokatif düzeyde kükürt özelliği taşıyor. Bu tür özelliklere sahip su yüksek tansiyon, romatizma, diyabet, deri hastalıkları, solunum organ ihtilapları tedavisinde kullanılıyor.
Banyişte kaplıcası Debrenin kuzey batısında Kırçın eteklerinde bulnuyor. Kaynak musrifliği 10 l/san ve su sıcaklığı 38-48°C’dir. Su Kosovrasti kaplıcası gibi aynı özelliklere sahiptir. Deniz seviyesi yaklaşık 650 metre yüksekliğinde bulunmakla çok uygun alana sahiptir. İki kaplıca da donanımlı olmakla kapasite imkanlarına sahiptir.
Debre Gölü
Göl etrafı muhteşem bir canlılık sergiliyor
Etrafında bir çok yapılarla tamamlanıyor
Şpilye akumulasyonu olarak da bilinen Debre gölü Makedonya-Arnavutluk sınırı yakınlığında Tsırn Drim nehri üzerinde tesis edilmiştir. Tsırn Drim ve Radika nehir vadisinde yayılmaktadır. Akumulasyon 1969 yılında dolduruldu ve 13,2 km2 alanı kapsıyor, 70x10 m3 kulanım alana sahip. Çakıl ve kil ile kaplamalı toprak barajı var. Elektrik enerjisi ve sulamaya adalıdır. Tsırn Drim vadisi boyunca 13 km uzunluğunda ve Radika vadisinde 8 km boyunca gölün etrafında Debre şehri, Kosovrasti ve Banyiste kaplıcaları, Rayçitsa manastırı ve etraf dağ tepeleri bulunuyor. Göl spor-rekreatif ve türizim için güncellik kazandı.
Manastır St. Görgi Pobedonosets (St. George the Victorious) (XI y.y.)
Rayçitsa manastırında işlenen piskoposluk tacının ayrıcalığı, Bizans tarzı ve nakışında gizlidir, bu tarzı rahibeler gelenek olarak koruyor
Manastır Debre’nin üç kilometre uzaklığında Rayçitsa köyünde bulunuyor. Manastır konakları 1835 yılında inşa edilmiş, kilise ise 1840 yılından 1852 yılına kadar dekore edilmiştir. Günümüzde kadın manastırıdır. İçinde Hz. İsa’nın hacından bir parça ve St. Görgi Pobedonosets’in naaşından bölümler korunmaktadır. Manastır konaklarında yüze yakın konuk ağarlama yeri var, manastırı ziyaret edenler burada manevi sükut ile yemesinden içmesine ve dini ibadetlerine kadar rahibelerin yaşantısını hissedebiliyorlar. Manstır tesisinde birçok atölye var, atölyelerde özverili ve itinali bir şekilde piskopos tacları işlenmektedir (ayin sırasında piskoposların taşıdığı süslü takke), ayrıca ikon, tesbih ve diğer kilise eşyası yapılmaktadır. Burada işlenen piskopos tacları çok kalitelidir ve piskoposlar tarafınca tercih edilmektedirler. Rahibeler 2003 yılından bu yana toplam 270 orjinal piskoposluk tacı işlemişlerdir, bunları Makedonya ortodoks kilisesinin asilzadeleri yanısıra Ohri Başpiskoposluğu ile Amerika, Afrika, Rusya, Yunanistan, Ukrayna, Bulgaristan, Romanya, Sırbistan, Kara Dağ asilzadeleri de taşıyor.
GALİÇNİK RESİM KOLONİSİ
Ağustos, Galiçnik
1990 yılında düzenlenen ilk koloniden sonra bu yaratıcı çalıştay kalite ve çağdaş eğilimiyle varlığını gösterdi. Galiçnik resim kolonisi “klasik dışı” medyalarla çalışan sanatçıları destekleyen ender kolonilerden biridir: fotoğraf, dijitel grafik, fototesisat, videoart, videotesisat, dijitel tehnik. Galiçnik resim kolonisinde Makedonya,Sırbistan, Bulgaristan, Yunanistan, Arnavutluk, Romanya, Büyük Britanya, Japonya, İtalya, Macaristan, Almanya’dan sanatçılar katıldı. Kolonide yaratılan sanat eserleri düzenlenen sergilerde sergilenmektedir.
ÇOBAN BULUŞMALARI
Temmuz, Galiçnik
Hızlı kırkma ve sağma çoban yarışması her yıl Peter Günü öncesinde düzenleniyor. Koyun kırkma ve sağma yarışmasından madda, güreş ile peynir deneme ve değerlendirmesi yapılıyor. Gösteri Makedonya’da etkin olan birçok milliyetin folklor ekiplerinin katılımıyla zenginleştirilmiştir. Gösteri Vardar ağılında düzenleniyor.
MAVROVA KAYAK MEMORİALI
Ocak, Mavrova
Mavrova kayak memorialı kış spor etkinliğidir ve Mavrova’da “Sakin vadi” patikasında Bistra dağı eteklerinde düzenlenmektedir. Geleneksel olarak Mavrova memoriyalı, Uluslararası Nordik kayak yarışmasıdır. Bu spor yarışmasının uzun geleneği var ve 1957 yılında yaşanan kaza anısına dahası kar çığ neticesinde Mavrova hidroenerji sisteminin inşaatında görevli işçi, sınır memuru ve yerel ahaliden toplam 52 kişinin hayatını kaybettiği kaza anısına yapılıyor.